Milli Eğitim Bakanlığına Proje Okullarında Görev Yapan Engelli Öğretmenlerin Yer Değişikliği Yapılmasına Dair Görüş Yazısı Yazıldı

Mart ayı içerisinde Milli Eğitim Bakanlığı, proje okullarına yönetici ve öğretmen atama sürecini başlattı. Bu kapsamda tüm proje okullarına, lise ve ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin tercih imkanı doğdu. Ancak proje okullarında 4 yılını dolduran öğretmenler de bu süreçte tercih yapmak durumunda kaldı. Proje okullarında çalışan engelli öğretmenler de gerek 657 Devlet Memurları Kanunu gerekse Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin 53. maddesinin 5. fıkrasının son cümlesi uyarınca kendi talepleri dışında yer değiştirmeden yani resen atamadan muaf olmasına karşın bu tercih sürecine katılmak durumunda kaldılar ve 8 Nisan 2025 tarihinde açıklanan tercih sonuçlarına göre birçok öğretmenle birlikte engelli öğretmenler de tercihlerine yerleşemedi. Bu süreçte EGED, engelli öğretmenlerin durumunu tespit etmek için bir anket yayınladı ve bu anketten gelen 28 başvuruya göre yalnızca 3 engelli öğretmenin tercihine yerleştiği sonucuna ulaştı. Bu anketin dışında da derneğimize konuyla ilgili bilgiler ve mağduriyetler hala ulaşıyor. EGED bu kapsamda Bakanlık ile görüşme sürecini başlattı ve konuyla ilgili görüş yazıları paylaştı. EGED'İN proje okullarına atama sürecinde engelli öğretmenlerin durumuna ilişkin Bakanlığa sunduğu son görüş yazısına aşağıdan yazılı ve dosya halinde ulaşabilirsiniz.

Görüş Yazısı Metni

Eğitimde Görme Engelliler Derneği, görme engelli öğretmen ve öğrencilerin yaşamış olduğu sorunların tespiti ve çözümü için çalışmak amacıyla 2013 yılında kurulmuş, tüzüğünde engelli öğretmenlerin mesleki sorunlarının çözümünde etkin rol oynamak amacında olduğunu belirtmiş ve bu doğrultuda engelli öğretmenlerin atanması, özlük hakları ve görevlerini yaparken karşılaştığı problemler hakkında çalışmalarını sürdürmüştür.

            Milli Eğitim Bakanlığı’nca belirlenen proje okullarına öğretmen ve yönetici atama esasları kapsamında, şu an görev yapmakta olan görme engelli öğretmenlerin “yeniden atama”  türünde tercih yapmasına rağmen 08.04.2025  tarihinde yayınlanan atama sonuçlarına göre yeniden tercih yapılan okullara görme engelli öğretmenlerin atanamadığı şeklindeki bildirimler Derneğimize ulaşmış olup, bu nedenle yaşanan / yaşanacak olan olası mağduriyetlerin ve hak kayıplarının önüne geçilebilmesi için konuyla ilgili tarafınızla, alanda uzmanlığı ve uzun yılların getirdiği tecrübeyle birikimi olan Derneğimizin görüşlerinin paylaşılması ihtiyacı duyulmuştur.

Konuyla ilgili nihayi görüşümüzü belirtmeden önce aşağıdaki mevzuat hükümlerini dikkatlerinize sunarız.

1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın ‘Kanun Önünde Eşitlik’ kenar başlığını taşıyan 10. Maddesinin üçüncü fıkrası şu şekildedir:

“(Ek fıkra: 7/5/2010-5982/1 md.) Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.”

2. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ‘Yer Değiştirme Suretiyle Atanma’ kenar başlıklı 72. Maddesinin 5. Fıkrasına göre:

   “(Ek fıkra: 6/2/2014 - 6518/10 md.) İlgili mevzuatı uyarınca verilecek rapora göre kendisi, eşi veya birinci derece kan hısımlığı bulunan bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri engelli olan memurların engellilik durumundan kaynaklanan yer değiştirme taleplerinin karşılanması için düzenlemeler yapılır.”

3. 657 sayılı Kanunun yukarıda alıntılanan hükmü doğrultusunda 19/4/1983 tarih ve                    83/6525 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla kabul edilen ve yer değiştirme suretiyle atanmalarda bütün kamu kurumları tarafından temel yönetmelik olarak yürürlükte bulunan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin Ek-3. Maddesinde düzenlemeler yapılmış, buna göre; mezkûr maddenin 4. Fıkrasıyla ‘Engellilik durumu devam ettiği sürece kurumlarca memurun yerinin isteği dışında değiştirilemeyeceği’ hüküm altına alınmıştır. Bahse konu ‘Engellilik Durumuna Bağlı yer Değişikliği’ kenar başlıklı Ek-3. Maddenin tam metni aşağıdaki gibidir:

   “Ek Madde 3 – (Ek: 30/6/2014-2014/6578 K.)

   İlgili mevzuatına göre alınan sağlık kurulu raporunda en az yüzde kırk oranında engelli olduğu belirtilen memurlar ile ağır engelli raporlu eşi veya bakmakla yükümlü olduğu birinci derece kan hısımları bulunan memurlar engellilik durumundan kaynaklanan gerekçelere dayalı olarak yer değiştirme talebinde bulunabilir.

   Bu kapsamdaki talepler bu Yönetmelikte yer alan kısıtlayıcı hükümlere tabi olmaksızın kurumların kadro imkânları ve teşkilat yapıları dikkate alınarak karşılanır ve …

   Memurun kendisinin veya birlikte yaşadığı eşi ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarının engellilik durumunun tedavisi sebebiyle yer değişikliğini talep etmesi halinde, yer değiştirme suretiyle atama yapılacak yerin, memurun ve bu fıkra kapsamındaki yakınlarının engellilik durumuna uygun olması esastır.

   Engellilik durumu devam ettiği sürece kurumlarca isteği dışında memurun yeri değiştirilmez. Engelllilik durumu ortadan kalkan memurlar hakkında bu yönetmelikteki diğer hükümler uygulanır.”

4. Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 53’üncü maddesinin 5’inci fıkrasının son cümlesinde, “…(Ek cümle:RG-8/9/2016-29825) Ancak ilgili mevzuatına göre alınan sağlık kurulu raporunda en az yüzde kırk oranında engelli olduğu belirtilen öğretmenler ile ağır engelli raporlu eşi veya bakmakla yükümlü olduğu birinci derece kan hısımları bulunan öğretmenlerden norm kadro fazlası konumunda bulunanlar, engellilik durumlarının devamı süresince resen görev yeri belirlemeden istisnadır.” Hükmü yer almaktadır.

   Yukarıdaki mevzuat hükümleri bir bütün olarak incelendiğinde;

5. Anayasamızın 10. Maddesine göre herkesin kanun önünde eşit olduğu, ancak bu eşitliğin fiiliyata geçebilmesi için engelli bireyler lehine pozitif ayrım anlamına gelen özel tedbirler alınabileceği ve bunun da eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacağı,

6. 657 sayılı Kanunun 72. Maddesinde de bu doğrultuda engelli atamalarıyla ilgili özel düzenlemeler yapılacağının hüküm altına alındığı

7.  657 sayılı Kanunun 72. Maddesine uygun olarak düzenlenen Devlet Memurlarının yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına ilişkin Yönetmeliğin Ek-3. Maddesinde engelli memurların yer değişikliği isteklerinin bu yönetmelikteki kısıtlayıcı hükümlere tabi olmaksızın değerlendirileceği belirtildikten sonra istekleri dışında engelli memurların yerlerinin değiştirilemeyeceğinin de açıkça ve tereddüte yer bırakmayacak şekilde hüküm altına alındığı,

8. son olarak Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 53’üncü maddesinin 5’inci fıkrasının son cümlesinde engelli öğretmenlerin norm kadro fazlası durumuna gelseler bile istekleri dışında yerlerinin değiştirilemeyeceğinin açıkça belirtildiği anlaşılmıştır.

   SONUÇ VE KANAAT

   1. engelli öğretmenlerin engellilik durumu devam ettiği sürece kendi istekleri dışında yerlerinin değiştirilemeyeceği, kaldı ki bulundukları okulda norm fazlası olsalar bile Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin Ek 3. Maddesinin 4. Fıkrası uyarınca engelli öğretmenlerin resen atama kurallarına tabi tutulamayacakları, öğretmenin görev yaptığı okuldan alınıp, il ya da ilçe milli eğitim müdürlükleri bünyesine alınması durumunun da Resen atama ve engelli öğretmenin isteği dışında yerinin değiştirilmesi anlamına geleceği, bu nedenlerle  halehazırda proje okullarında görev yapan engelli öğretmenlerden yeri değiştirilmeksizin proje okulunda kadrosunun bırakılmasını talep eden engelli öğretmenlerin bu taleplerinin olumlu karşılanması ve norm kadro fazlası ilan edilmeksizin aynı şartlar ve hukuki statüde çalışmaya devam etmelerinin sağlanması gerektiği hususundaki görüşlerimizi Saygılarımızla arz ederiz.